Skip to main content

De herinnering levend houden
voor generaties die volgen

Prinses Margriet onthult De Boeg, het monument voor de oorlogsslachtoffers van de koopvaardij

Rotterdam, 10 april 1957

Herinneringen levend houden voor volgende genera­ties

Prinses Margriet onthult De Boeg, het monument voor de oorlogsslachtoffers van de koopvaardij

Rotterdam, 10 april 1957

Bekendheid geven aan de rol van de Nederlandse koopvaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog

Zonder de inzet van de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog zou er in 1945 geen bevrijding zijn geweest. Voor dit historische feit mogen we collectief trots zijn op onze koopvaardij­veteranen.

Nog te weinig Nederlanders weten van hun heldenrol. Daarom zien wij het als onze missie om de onmisbare rol van de koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog te belichten. En koopvaardij­opvarenden de blijvende erkenning en waardering te bezorgen die ze verdienen.

Nationaal Koopvaardij­monument De Boeg

Op 10 april 1957 onthulde H.K.H. Prinses Margriet, petekind van de koopvaardij, het Nationaal Koopvaardijmonument De Boeg in Rotterdam. Het monument eert de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog en herinnert aan de de 2.700 Nederlandse en 1.467 niet-Nederlandse zeelieden die in de geallieerde strijd tegen de bezetter zijn omgekomen.

Na de onthulling blijft het jarenlang stil bij het monument. Van een jaarlijks herdenking en kranslegging is nog geen sprake, dat ontstaat ruim tien jaar later pas, in 1966.

Symbool van gebrachte offers en getoonde moed

Het 45 meter hoge monument stelt een scheepsboeg voor die golven klieft, symbool voor triomfan­telijke herrijzenis na de bevrijding. Voor het betonnen voetstuk staat een bronzen beeldengroep (in 1965 toegevoegd) van vijf mannenfiguren - een roerganger, drie andere zeelui en een verdronkene - die via een kabel verbonden zijn. Ze symboliseren de gebrachte offers en de betoonde moed. Onder de kabel is in reliëf het kielzog van een schip aangebracht.

Prinses Margriet, petekind van de koopvaardij

"Bij mijn geboorte, midden in de Tweede Wereldoorlog, in Canada, vroegen mijn ouders de Nederlandse Koopvaardij om peet te zijn van hun pasgeboren dochter.

Mijn ouders bedoelden met dit verzoek aan de koopvaardij de duizenden zeelieden die aan geallieerde zijde meestreden een hart onder de riem te steken. Zij zagen het peetouderschap van de Koopvaardij als symbool en als teken van hoop voor een bijzondere groep, namelijk de zeelieden van de Koopvaardij, die in de oorlog meevochten voor de vrijheid van ons land.

Voor mij was dit het begin van een band voor het leven, een rode draad die mij, nadat wij terugkwamen in Nederland, verder vervlocht met de koopvaardij."

Uit de toespraak van Prinses Margriet - als petekind van de Nederlandse Koopvaardij - tijdens de Nederlandse Veteranendag, in de Ridderzaal in Den Haag, 30 juni 2012

De eerste reünie

In 1965 kwam J.W. Liebau, onderhavenmeester in Rotterdam, bij binnenkomst van ss NIEUW AMSTERDAM in gesprek met Leo Fuld, de wereldberoemde zanger uit Rotterdam die tijdens de oorlogsjaren veel voor de Nederlandse zeelieden had betekend. Hij informeerde bij Liebau naar de koopvaardijveteranen en bood aan voor hen op te treden.

Zo ontstond twintig jaar na de bevrijding bij Libau het idee voor een reünie. Voor de organisatie daarvan werd in 1966 het Comité Reünie Koopvaardijpersoneel 1940-1945 opgericht. De eerste reünie vond op 15 september 1966 in Rotterdam plaats.

De eerste herdenking bij De Boeg

Voorafgaand werd samen met het jubilerende Prinses Margrietfonds, dat toen 25 jaar bestond, de eerste herdenking bij monument de Boeg georganiseerd. 

De gemeente Rotterdam ondersteunde de activiteiten en H.K.H. prinses Margriet woonde de herdenking bij.
 

Groot succes

De reünie en de herdenking waren een groot succes en kregen jaarlijks navolging. Vanaf 1968 vindt de herdenking op 4 mei plaats. Eerst jaarlijks om beurten met de Koninklijke Marine in Den Helder bij monument 'Voor hen die vielen'. Sinds de jaren tachtig jaarlijks in Rotterdam bij het Nationaal koopvaardij­monument De Boeg.

In herinnering brengen én houden

Naast het organiseren van de reünie en de herdenking, kreeg het Comité er al snel een andere taak bij: het in herinnering brengen en houden van de prestaties en de offers van de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog. Want ondanks haar grootse rol kregen de zeevarenden geen erkenning en werden ze bij herdenkingen nauwelijks benoemd. 

De jaarlijkse reünie gaat in de jaren tachtig over in een jaarlijkse herdenkingsvaartocht. Vaartochten waarin koopvaardijvaarders en hun familieleden elkaar kunnen ontmoeten (meer hierover in dit artikel uit 2008) en een eerbetoon aan hen die hebben gestreden voor onze vrijheid. Een herdenking en herinnering aan hoe belangrijk het is om onze vrijheid te koesteren en te beschermen.

Herdenkingsvaartochten met ms Smaragd

Van Comité naar Stichting

In 1999 ging het Comité Reünie Koopvaardijpersoneel op in de Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945. Voor het eerst namen ook niet-veteranen zitting in het bestuur. Dit om de aanwezigheid van bestuursleden bij toekomstige herdenkingen te borgen, wanneer de veteranen daartoe zelf niet meer in staat zouden zijn.

Het nieuwe bestuur wilde meer naar buiten treden om aandacht te vestigen op de belangrijke bijdragen en opofferingen van de Nederlandse Koopvaardijopvarenden in de Tweede Wereldoorlog.

Hoe hard dat nodig was, blijkt wel uit het feit dat de koopvaardijveteranen niet uitgenodigd waren voor de zestigste herdenking van D-Day, op 6 juni 2004. Onvoorstelbaar als je bedenkt dat er zonder de koopvaardij geen D-Day was geweest!

Officiële status van veteraan

Mede dankzij de inspanning van het bestuur werd de Stichting in 2007 volwaardig lid van het Veteranen Platform. Daarmee kreeg het vaarplichtig koopvaardijpersoneel uit de Tweede Wereldoorlog dezelfde veteranenstatus als alle onderdelen van de krijgsmacht.

Wat we doen

Lid van het
Veteranen Platform

We delen mee in de activiteiten van het Veteranen Platform, vooral waar het om maritieme zaken tijdens de Tweede Wereldoorlog gaat.

Aandacht en publiciteit genereren

We steunen initiatieven en genereren publiciteit om de rol van de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog onder de aandacht te blijven brengen en houden.

Mijlpalen

2023

Lancering Databank Koopvaardij en nieuwe website

2007

Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945 wordt lid van Veteranen Platform

2004

Onthulling herdenkingsplaquette bij het koopvaardijmonument in Liverpool

1999

Comité Reünie Koopvaardij­personeel wordt Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945

1966

Eerste reünie koopvaardijpersoneel en herdenking bij De Boeg

1966

Oprichting Comité Reünie Koopvaardijpersoneel 1940-1945

10 april 1957

Onthulling Nationaal Koopvaardijmonument De Boeg door H.K.H. Prinses Margriet

2 maart 1946

Vaarplicht wordt opgeheven

Na jarenlang verplicht varen mag het koopvaardijpersoneel weer naar huis

2 september 1945

Japan ondertekent akte van capitulatie; het definitieve einde van de Tweede Wereldoorlog

Onze zeelieden wisten: nog een half jaar varen en dan zijn we weer vrij

15 augustus 1945

Capitulatie van Japan, het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog voor Nederland

5 mei 1945

Bevrijding van Nederland

14 september 1943

Gouden anker met margriet

Bij Koninklijk Besluit is het embleem van een gouden anker met margriet voor opvarenden van de Nederlandse koopvaardijvloot ingesteld
19 januari 1943

Geboorte van Prinses Margriet, petekind van de koopvaardij

6 juni 1940

Koningin Wilhelmina kondigt Vaarplicht af

10 mei 1940

Start Tweede Wereldoorlog in Nederland

9 september 1939

Het eerste Nederlandse schip (ss Mark) loopt op een Duitse mijn

In de schemeroorlog werden 32 Nederlandse koopvaardijschepen tot zinken gebracht en verloren 260 opvarenden hun leven

3 september 1939 t/m 10 mei 1940

Neutraliteitsperiode, ook wel schemeroorlog genoemd

Bestuur

Het bestuur bestaat uit nabestaanden (kleinzonen) van koopvaardijveteranen, veteranen en mensen die beroepsmatig actief zijn (geweest) in de maritieme sector.
Dhr. Hubert Nijgh

Voorzitter

Dhr. Piet Hollestein

Vice-voorzitter

Dhr. Cees Visser
Penningmeester
Ds. Leon Rasser
Algemeen bestuurslid
Dhr. Jan van der Plas
Algemeen bestuurslid
Dhr. Stef Rietbergen
Algemeen bestuurslid
Mw. Anne Beckers
Algemeen bestuurslid
Dhr. Jos Rozenburg
Archivaris